خبرگزاری «حوزه»- تهران/ مرکز تخصصی شیعه شناسی وابسته به مجتمع علمی امام هادی(علیه السلام) و تحت اشراف حجت الاسلام والمسلمین ابراهیم رئیسی، از سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را در شهر تهران آغاز کرده است و تاکنون دو دوره آموزشی را گذرانیده و تعدادی از شیعه پژوهان آن به عنوان استاد و کادر علمی در مراکز دیگر مشغول تدریس، پژوهش، و فعالیت های فرهنگی می باشند. تسلط بر اندیشه های مکتب اهل بیت علیهم السلام؛ ارائه استدلال منطقی و معقول پیرامون عقاید و آموزه‌های شیعی و دفاع از آنها؛ احیای میراث فرهنگی و اندیشه‌های معقول دانشمندان و نخبگان شیعی؛ معرفی نقش شیعیان در توسعه تمدن اسلامی؛ شناخت توان بالفعل وبالقوه جهان تشیع و ارتباط با مراکز شیعه شناسی ایران و جهان؛ بازشناسی فرقه‌های شیعی و نقاط اشتراک و افتراق آنها با شیعه اثنی عشری؛ آشنایی با ابعاد گوناگون جغرافیایی و جامعه شناختی جهان تشیع و آسیب شناختی آن؛ خلاقیت، ابتکار و نوآوری در پژوهش های شیعه شناسی؛ از جمله اهداف این این مرکز تخصصی می باشد.

خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران، در این زمینه با حجت الاسلام والمسلمین داود کمیجانی سطح چهار حوزه علمیه، دارای دکترای «تاریخ فرق و مذاهب اسلامی» از دانشگاه همدرد دهلی نو، مبلّغ فعال در عرصه بین الملل و مدیر مجتمع تخصصی شیعه شناسی، گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:

* در آغاز توضیح اجمالی از نحوه شکل گیری مرکز تخصصی شیعه شناسی ارائه بفرمائید.

ابتدا لازم می دانم از تلاش های رسانه ای خبرگزاری «حوزه» در معرفی مراکز تخصصی تشکر و قدردانی نمایم.

مرد بزرگی می گفت به جای نفرین کردن تاریکی ها یک شمع روشن کنید یعنی اگر آدم بخواهد مدام از نقص ها و مشکلات انتقاد کند فایده ای نخواهد داشت و باید راه حلی برای برون رفت از آن تدبیر شود.

شروع فعالیت ما از مسجد جعفری که روبروی موسسه شیعه شناسی واقع شده، آغاز شد. مسجدی که حدود ۱۶ سال حجت الاسلام والمسلمین رئیسی امام جماعت این مسجد بودند و هنوز هم رسماً امام جماعت مسجد هستند. بنده هم حدود ۱۳ سال است که در خدمت ایشان بوده و هستیم. ملک موسسه را هم مقام معظم رهبری به مسجد هدیه دادند و با مساعدت برخی از خیرین و شهرداری منطقه ساختمان را در هفت طبقه بنا کردیم و به عنوان مرکز فرهنگی جعفری محله گیشا ثبت گردید و با توجه به شرایط خاص منطقه ضرورت داشت  چنین مجموعه ای در این محله تاسیس شود.

 در ادامه طی جلساتی که با آیت الله علم الهدی امام جمعه مشهد، آیت الله جلالی خمینی و حجت الاسلام والمسلمین کبیریان داشتیم، پیشنهاداتی درباره نوع فعالیت این مرکز مطرح شد. حجت الاسلام و المسلمین کبیریان که آن موقع معاون آموزش وقت حوزه علمیه تهران بودند پیشنهاد کردند که اینجا به عنوان مرکز تخصصی شیعه شناسی فعالیت خود را شروع کند و جمع حاضر نسبت به پیشنهاد ایشان به توافق رسیدند و بنده هم دیدم تصمیم بجا و درستی است و اقدامات لازم برای شروع کار را پیگیری کردیم.

هم اکنون این مرکز تنها مرکز تخصصی شیعه شناسی در تهران می باشد البته حوزه شیعه شناسی آیت الله مکارم شیرازی هم در استان های مختلف فعالیت دارد اما سبک علمی مرکز ما آکادمیک تر است. در ادامه سعی کردیم با رعایت ملاحظات قانونی رتبه و مدارک علمی موسسه را در مراجع معتبر ثبت رسمی نمائیم، زیرا در خارج از کشور متقاضی برای این نوع رشته ها زیاد داریم و اعتبار مدرک علمی حوزه علمیه به دلیل منبع و مرجع بودن بیشتر مورد مقبول است مثلاً کسی که مدرک سطح چهار یا سطح سه حوزه را داشته باشد زودتر می تواند در کمبریج درس بگیرد تا یک فردی که دکترای شیعه شناسی از دانشگاه دارد! به ویژه اگر فرد تحصیل کرده در رشته شیعه شناسی ایرانی باشد زیرا ایرانی ها در اجدادشان اعتقاد به شیعه داشتند و از این جهت اصالت داشته و منبع و مرجع معتبری محسوب می شوند.

* اهم اهدافی که این مرکز بر مبنای آنها شکل گرفت چه بود و تا چه میزان به آن اهداف دست یافته اید؟

هم اکنون در خارج از کشور بیش از ۶ میلیون ایرانی زندگی می کنند و بیش از ۳ میلیون نفر آن ها شناسنامه ایرانی دارند و اگر یک سوم این افراد مذهبی باشند که قطعاً بیشترند، حدود ۱۰۰ هزار NGO و به عبارتی هیئت دارند و ما برای همین تعداد، ده هزار روحانی نیاز داریم یعنی فقط برای مردم خودمان! حالا نیازهای دیگر اتباع را هم در نظر بگیرید. تجربه ای که بنده با بیش از ۴۵ سفر خارجی در کشورهای مختلف داشتم این مطلب را اثبات می کند و بنده معتقدم برای اقناع تقاضای خارج از کشور باید یک تیم قوی علمی ایجاد کنیم!

تحولاتی هم که در این چند سال در منطقه اتفاق افتاد به ویژه اقدامات تکفیری های داعشی باعث شد تا گرایش به شیعه افزایش چشمگیری داشته باشد و اما متاسفانه ما برای این موضوع آماده نیستیم و ضرورت دارد موانعی که در این باره وجود دارد به شکل درستی مرتفع شود. هم اکنون در خارج از کشور به دنبال طلابی هستند که اسلام و تشیع را خوب فهمیده باشند، ما طلبه زباندان داریم، اما طلبه ای که اسلام را خوب فهمیده باشد و بتواند در خارج از کشور اثرگذار باشد و تاثیر نپذیرد، بسیار کم داریم و ما در مرکز تخصصی شیعه شناسی تلاش می کنیم چنین طلابی را شناسایی و تربیت کنیم. همه سال حدود ۲۰ الی ۲۵ نفر طلبه طبق ضوابط مرکز مدیریت پذیرش می کنیم و از این تعداد ۵ نفر هم طبق معیارهایی که گفتم تربیت شوند نتیجه قابل قبولی است تا بتوانند در خارج از کشور اثرگذار بوده و پرچم دار تشیع باشند. معتقدم طلبه هایی که برای خارج از کشور تربیت می شوند قطعاً توانایی های بیشتری نسبت به طلاب دیگر دارند و می توانند در اقناع افراد تاثیرگزاری بیشتری داشته باشند.

* اشاره داشتید که علاوه بر مرکز تخصصی شیعه شناسی فعالیت های فرهنگی نیز در مسجد جعفری محله گیشا انجام می دهید، لطفا در این مورد هم توضیح دهید.

با وجود همه این مشغله ها اما از اهالی محله گیشا غافل نبوده ایم و برنامه های فرهنگی متنوعی را در موضوع جوانان و خانواده برگزار می کنیم و الحمدلله استقبال خوبی هم از برنامه ها می شود به ویژه برنامه هفتگی پرسش و پاسخ که توسط بنده انجام می شود و مردم مجاز هستند تمامی سؤالات خود را بدون محدودیت در تفکر و عقاید ابراز دارند و ما هم مؤظف هستیم به شبهات و سوالات مطرح شده پاسخ بدهیم و همین گفتگوهای دوستانه باعث شده تا اهالی محل حضور حداکثری در این برنامه داشته باشند. امکانات مسجد و مرکز فرهنگی جعفری مطلوب است و همه این امکانات هم با قناعت و کمک خیرین و تدبیر و حکمت در امور مالی تهیه و تامین شده است. سعی کرده ایم از افراد و نهادهای مختلف کمک مالی دریافت نکنیم تا بدین طریق استقلال فکری و اجرائی مجموعه را حفظ نموده و مانع اعمال نظر و دخالت سایرین در مدیریت مجموعه شویم.

* نقش و جایگاه حوزه علمیه در تعمیق ایمان و گسترش جامعه دینی به ویژه در عرصه بین الملل را چگونه ارزیابی می کنید؟

ما در تبلیغ دین در عرصه جهانی با دو مطلب مواجه هستیم؛ یکی تعمیق ایمان است و دیگری گسترش جامعه دینی است. بین ادیان تنها دو دین اسلام و مسیحیت است که گسترش ایمان دارند و بقیه ادیان فقط تعمیق ایمان را دارند. اما نکته مهم در تبیین و تبلیغ دین اسلام این است که بحث درباره اعتقادات شیعه با کسانی که معتقد به دین اسلام و تشیع نیستند به این آسانی نیست و باید برای هر ادعا و مطلبی استدلال محکم بیان شود و ما معمولا در این گونه جلسات با اندیشمندان غربی از مقبولیات شروع می کنیم و به همین ترتیب وارد موضوعات بعدی می شویم، اما همان طور که گفتم افرادی از طلاب که به این گونه مباحث مسلط باشند بسیار اندک هستند.

روش و سبک تبلیغ دین برای غیرمسلمانان باید طبق ذائقه و شناخت از روحیات و جامعه غربی باشد مثلا در ارائه مطالب، سبک علمی آکادمیک بیشتر مورد استقبال قرار می گیرد تا این که بخواهیم به روش منبری خودمان مطالب را ارائه بدهیم! در اوایل انقلاب حجت الاسلام والمسلمین بی آزار یک کتاب نوشت به اسم «رساله آموزشی» که آن زمان دو و نیم میلیون نسخه از این کتاب چاپ شد چون ارائه مطالب به صورت آکادمیک و نموداری ارائه شده بود و کسی که کتاب را مطالعه می کرد به صورت ساده و روان به حقیقت مطلب دست پیدا می کرد، از این رو ضرورت دارد ما هم در تبیین معارف دینی این گونه عمل کنیم و برای این منظور ادبیات تبلیغی حوزه های علمیه نیازمند تغییر با نگاه جدید است.

گفتگو: مهدی زارعی